11 juli 2024

Hoe DOC Kaas haar ecologische voetafdruk verkleint

De zuivelindustrie in Nederland loopt in de wereld voorop als het gaat om kwaliteit en innovatie. En ook op het gebied van duurzaamheid wordt volop naar Nederland gekeken. In een serie verhalen van NZO vertellen zuivelbedrijven zelf hoe ze werken aan het verkleinen van hun ecologische voetafdruk. Daarbij wordt vooral gekeken naar wat er in de zuivelfabrieken gebeurt.

Deel 1: DOC Kaas.

DOC Kaas: ‘Duidelijk beleid op lange termijn is noodzaak’
Bij DOC Kaas in Hoogeveen grijpen ze elke mogelijkheid aan om duurzamer te produceren. Het hele proces binnen de productielocaties in Hoogeveen is onder de loep genomen en geoptimaliseerd. “We hebben alles gedaan binnen onze eigen mogelijkheden. Voor het laatste deel hebben we de overheid nodig en dan vooral duidelijkheid over wat het beleid gaat worden op de lange termijn.” 

Duurzaamheid voorwaarde voor continuïteit
DOC kaas bestaat al sinds 1896. “Dat betekent dat er al vele generaties betrokken zijn bij ons bedrijf”, vertelt Dick Kremer, integratiemanager bij het bedrijf. “Duurzaamheid zien we als een belangrijke voorwaarde om de continuïteit van het bedrijf in de toekomst te waarborgen.”

Op twee productielocaties in Hoogeveen wordt kaas voor de wereldmarkt geproduceerd en daarnaast produceert men op één locatie een hoge kwaliteit wei-eiwit en lactoserijk poeder voor hoofdzakelijk de voedingsindustrie. De oorsprong van het bedrijf ligt in Drenthe en Overijssel, maar inmiddels wordt er melk verwerkt van melkveehouders uit heel Nederland en deels uit Duitsland. 

Alle routes onderzoeken naar besparing
DOC Kaas onderzoekt alle mogelijkheden om de CO2-uitstoot naar beneden te brengen. “Dat is ook de duidelijke opdracht aan ons vanuit de overheid”, vertelt Kremer. “Daarnaast doen we dat ook om intrinsieke en bedrijfseconomische redenen. Niet alleen wordt CO2-uitstoot duurder door de belasting en de rechten die we moeten kopen, ook de prijs van fossiele brandstoffen (gas) zal naar verwachting alleen maar toenemen. Vandaar dat we alle routes verkennen om energiegebruik te besparen en onze uitstoot te reduceren. Dit helpt ook om de kosten voor energie naar beneden te brengen.” 

Alle stappen voor verbetering zijn uitgeschreven in een masterplan voor 2030. “Tegen die tijd willen we 40% reductie in uitstoot ten opzichte van ons meetjaar 2015 behalen en willen we 70% van ons elektriciteitsgebruik uit hernieuwbare bronnen. Dat gaat ons lukken ook.” 

Vier belangrijke stappen.
De eerste belangrijke stappen zijn al gezet.

Stap 1: Slimmer omgaan met energie in de fabriek. Met ondersteuning van de provincie Drenthe werkte DOC Kaas samen met een adviesbureau om het hele productieproces door te lichten en te kijken waar het beter kon. Volgens Lútzen Faber, senior adviseur bij DOC, werd toen allereerst gekeken naar het efficiënter gebruik van energie. “En toen bleek dat we veel meer verliezen hadden dan we dachten. Met isolatiewerk, andere afstellingen en kleprevisies hebben we veel kunnen winnen. Tegelijkertijd is daardoor het besef bij alle operators gekomen dat we veel kunnen besparen door de capaciteit optimaal te benutten.” 

Stap 2: Efficiëntieverbetering van de stoomketel.
Faber: “We werken met een grote stoomketel voor diverse verwarmingsprocessen in onze fabriek. Door nieuwe installaties kunnen we de warmte die vrij komt beter inzetten in onze processen. Daarnaast kan veel van die energie ook terugstromen naar de ketel zelf. Hierdoor is de efficiëntie flink verbeterd.” 

Stap 3: Aanleg warmtebuffer. Faber: “We kijken in ons hele proces om warmte en koude in de fabriek zo slim mogelijk in te zetten. Zo wordt energie zo goed mogelijk benut en daar waar mogelijk hergebruikt. We gaan daarom ook een warmtebuffer van 500.000 liter water bouwen. Dit water moet de wei die vrijkomt bij het maken van kaas, gaan afkoelen. De warmte die door het water wordt opgenomen, wordt weer ingezet bij het opstarten van een nieuwe productierun. Zo wordt de warmte weer teruggegeven aan de ketel en wordt de piekbelasting afgevlakt. Zo is energie bespaard.”

Stap 4: Niet fossiele energievoorziening van hitteproces
De voorlopig laatste en grootste stap is het anders inrichten van de grootste energieverbruiker in de fabriek: het indampproces voor de poedertorens. Faber: “Voor het indampen van de wei om een poeder te maken heb je heel veel warmte nodig in de vorm van met aardgas geproduceerde stoom. Een deel van de indampers draait op stoom. We onderzoeken of dat ook kan op elektriciteit. Of eventueel op waterstof.” Er zijn maatregelen bekend, maar om met deze nieuwe technieken te werken, moet het hele productieproces opnieuw worden ingericht. Daarnaast ben je ook afhankelijk van het aanbod van elektriciteit tot in de fabriek.

Voor de volgende verduurzamingsstappen zijn we afhankelijk van de overheid en andere partijen
DOC Kaas kan met behulp van bestaande subsidies en eigen investeringen de eerste stappen realiseren. Voor de volgende stappen is het bedrijf echter afhankelijk van de overheid. Kremer: “De extra aansluiting op het elektriciteitsnet komt, als het goed is, in 2028. Een andere mogelijkheid is dat we kunnen meeliften op een woonwijk in Hoogeveen die mogelijk wordt aangesloten op een nieuw waterstofnetwerk.”

Grote investeringen vragen om consistent beleid
De laatste grote stappen naar de benodigde CO2-reductie door middel van elektrificatie vragen om grote investeringen met een minimale terugverdientijd van 15 jaar. Dat vraagt een beleid waarop je kan vertrouwen. Faber: “En daarin zijn wij en collega-bedrijven in het verleden op ons neus gegaan. Een bij ons bekend bedrijf had een stookinstallatie op hout. Voldeed aan alle regels, maar na tien jaar ging daar een streep doorheen. Dan lijd je dus verlies. En ons is hetzelfde overkomen, wij hadden in de jaren ‘90 een gasturbine. De gegarandeerde subsidie voor de komende vijftien jaar hield na drie jaar op.” 

Kremer: “Dat is het lastige met dit soort grote investeringen. We nemen beslissingen voor een hele lange periode, maar de omstandigheden kunnen veranderen. Zo gaan we in onze berekeningen nu uit van het huidige belastingstelsel en bijvoorbeeld de kosten van de CO2-rechten. Maar ook de huidige regelgeving en het prijspeil van energie spelen een rol bij deze beslissingen voor investeringen. Voor een deel zijn we afhankelijk van de markt, maar voor een groot deel ook van politieke beslissingen. Consistent beleid en het nakomen van afspraken is echt noodzaak voor ons om te kunnen blijven verduurzamen.”

Volg ons op:
© Copyright - Nederlandse Zuivel Organisatie - Privacy policy